جرم گوش که به آن واکس گوش هم گفته می‌شود به‌طور طبیعی توسط غددی که در پوست کانال گوش قرار دارند ترشح می‌شود و نقش محافظت کننده، نرم‌کننده و خاصیت ضدباکتریایی دارد. فقدان جرم گوش ممکن است منجر به خشکی گوش و خارش آن شود. به‌طور طبیعی جرم تولید شده به تدریج و مداوماً از طرف پرده گوش به سمت بیرون حرکت می‌کند و با حرکات فک این ذرات جرم خشک شده از کانال گوش خارج می‌شوند.جرم گوش در قسمت عمقی کانال گوش یعنی در نزدیکی پرده گوش تولید نمی‌شود بلکه در نیم? بیرونی کانال گوش تولید می‌شود لذا وقتی گوشی را معاینه می‌کنیم و مشاهده می‌کنیم که جرم گوش در نزدیکی پرده گوش قرار دارد این بدان معناست که بیمار سعی کرده‌است با گوش پاک کن جرم گوشش را خارج کند. وی قسمت‌های بیرونی تر را خارج کرده‌است و قسمت‌های عمقی تر را فشرده کرده‌است مثل برفی که فشرده شده باشد.

خطرات گوش پاک‌کن

بر اثر فروبردن جسم خارجی به داخل گوش، علاوه بر خطر آسیب‌رسانی به پرده گوش، امکان ایجاد خراش‌های ظریف میکروسکوپی در مجرای گوش وجود دارد. در این صورت و با توجه به احتمال وجود میکروب و یا قارچ در سطح گوش، چنانچه کودک زمینه آلودگی را پیدا کند، مبتلا به عفونت گوش خواهد شد.بررسی‌ها نشان می‌دهند کودکانی که از گوش پاک‌کن استفاده می‌کنند بیش از سایرین در معرض خطر پارگی پرده گوش قرار دارند. استفاده از گوش پاک‌کن با تضعیف سیستم دفاعی گوش موجب افزایش خطر ابتلا به خشکی و خارش گوش می‌شود.

تمیز کردن گوش خارجی

بهترین روش توصیه شده جهت تمیز کردن گوش خارجی این است که لاله گوش و قسمت بیرونی گوش خارجی را با استفاده از یک پارچه نخی نرم و مرطوب که به‌دور انگشت اشاره‌تان پیچیده‌اید تمیز کنید، بدون آنکه انگشت خود را داخل مجرا ببرید. هیچ گاه سوراخ گوش را با چیزی که قطرش کوچکتر از قطر انگشت کوچکتان باشد تمیز نکنید. این بدین معنی است که شما مجاز نیستید بیش از یک سانتی متر از مجرای داخلی گوش را نظافت کنید

تمیز کردن گوش خارجی در مطب

سه روش برای تمیز کردن مجرای گوش وجود دارد. ساده‌ترین راه این است که در زیر دید مستقیم از طریق اسپکولوم گوش، مواد توسط یک قاشقک سرومن یا ترشحات گوش برداشته شوند. قاشقک سرومن باید در بالای واکس یا موم متراکم داخل گوش جای داده شود؛ بیرون کشیدن دقیق قاشقک که در واکس فرو رفته‌است، باعث جابجائی واکس خواهد شد. چون سطح پوشاننده درون گوش فوق‌العاده حساس است، بنابراین باید در چنین دستکاری‌هایی دقت کامل به عمل آید تا از ایجاد درد و خونریزی جلوگیری شود.

روش دوم تمیز کردن مجرای گوش، شستشو دادن آن است. برای این کار از آب ولرم که حرارتی همانند حرارت بدن دارد استفاده می‌شود، زیرا در صورتی که آب از حرارت دیگری برخوردار باشد، باعث تحریک گوش داخلی و ایجاد حالت سرگیجه می‌شود.

اگر موم یا سرومنی که قرار است خارج شود کاملاً متراکم باشد و به ویژه اگر حالت خشک و سفت داشته باشد، ممکن است عمل شستشو موفقیت آمیز نباشد، مگر اینکه بیمار به مدت 4–3 روز قبل از شستشو، روزی چندبار چند قطره روغن معدنی و یا قطره گلیسیرین فنیکه در گوش خود چکانیده باشد. این روغن باعث نرم شدن سرومن (جرم گوش) می‌شود و بیرون آوردن آن توسط عمل شستشو را آسان می‌سازد. فراورده‌های مختلفی که سبب نرم شدن جرم گوش می‌شوند، در دسترس هستند. اغلب این فراورده‌ها بی‌ضرر هستند، اما روشن شده‌است که برخی از آن‌ها سبب ایجاد یک واکنش التهابی موضعی می‌شوند.

سومین روش برای تمیز کردن مجرای گوش، استفاده از یک لوله مکش کوچک و زاویه دار برای بیرون کشیدن چرک و سایر مواد مایع از مجرای گوش است. این روش به ویژه هنگامی کارساز است که چرک از طریق یک پرده پاره شده بیرون آمده و علاوه بر مجرای گوش، گوش میانی را نیز پر کرده باشد. سپس فرد معاینه‌کننده می‌تواند با به پیش بردن دقیق لوله مکش، مجرای گوش و در نهایت فضای گوش میانی را از چرک پاک کند تا گوش قابل معاینه شود.

در حال حاضر استفاده از دستگاه مکش (suction) رایج شده‌است اما گاه ترشحات سفت و به پایه خود محکم چسبیده‌اند. در این موارد مخصوصاً اگر بدون نرم‌کننده‌هایی مثل گلیسیرین فنیکه بلافاصله اقدام به مکش شود، باعث خونریزی زیر موضع و تشکیل هماتوم یا توده خونی می‌شود؛ بنابراین حتماً در واکس‌های سفت، از مواد نرم‌کننده مثل گلیسیرین فنیکه یا آب اکسیژنه باید استفاده نمود.

جرم گوش را به داخل هل ندهید

اگر چه گوش پاک کن به نظر ریز می آید، اما باعث فرو رفتن بیشتر جرم در گوش می شود. جرم گیر افتاده در گوش همراه با خود قارچ، باکتری و ویروس ها را از قسمت بیرونی به داخل گوش منتقل می کند و باعث عفونت آن می شود.

غدد مومی گوش دو غده بیضی شکل هستند که زیر پوست لاله گوش و در بافت چربی گوش قرار دارند.

این دو غده، موم گوش خارجی را تامین می‌کنند. موم این غدد باعث جلوگیری از ورود باکتری‌ها، حشرات، قارچ‌ها و آب به گوش می‌شود.

 سرومن یا جرم گوش، از مخلوط کردن ترشح خود غدد با سبوم و سلول های اپیدرمی مرده به وجود می آید. 

جرم گوش، پرده گوش را قابل انعطاف و روان نگه می دارد و مجرای گوش خارجی را پاک می کند.

همچنین پوشش موهای محافظ گوش به غدد مومی در محافظت از گوش کمک می کند. 

غدد مومی گوش، غدد تخصصی تولیدکننده موم هستند. این غدد از یک لایه ترشحی داخلی سلول و یک لایه مخاطی بیرونی سلول تشکیل شده اند.

این غدد به مجاری بزرگ تر تخلیه و پس از آن به موهای نگهبان می رسند که در مجرای گوش خارجی اقامت دارند . تخلیه موم در این قسمت انجام می شود.

ترشحات گوش، کانال گوش را از آلودگی ها تمیز می کند. این ترشحات نه تنها گردوخاک را از پرده گوش دور نگه می دارد، بلکه خاصیت ضد باکتریایی و نرم کننده دارد.

این ترشحات به حرکت فک هنگام جویدن غذا و صحبت کردن کمک می کند.

مشکل هنگامی پیش می آید که گوش ها را تمیز می کنیم. اگرچه گوش پاک کن به نظر ریز می آید، اما باعث فرو رفتن بیشتر جرم در گوش می شود.

در این حالت جرم گیر افتاده در عمق گوش همراه با خود قارچ، باکتری و ویروس ها را از قسمت بیرونی به داخل گوش منتقل می کند و باعث عفونت گوش می شود.

راه یافتن جرم به قسمت های عمقی باعث پاره شدن پرده گوش می شود.

جرم گوش باید زمانی توسط پزشک تمیز شود که احساس پری کنید یا دچار کم شنوایی شده باشید.

متخصصان توصیه می کنند، از گوش پاک کن ها تنها برای قسمت بیرونی گوش استفاده شود.

هر چه گوش را بیشتر تحریک کنید و بمالید، هیستامین بیشتری در بدن رها می شود و در نتیجه پوست گوش ملتهب می شود.

مواردی که جرم گوش مشکلی ایجاد می کند، پزشکان توصیه می‌کنند:

ـ اگر جرم گوش باعث ناراحتی شد، گوش را به آرامی با لیف تمیز کنید.

ـ جرم گوش در مواردی که سبب بروز درد می‌شود، حتما باید توسط پزشک متخصص آزمایش شده و درمان گردد.

ـ هرگز برای خارج کردن جرم گوش در منزل و توسط وسایل نوک تیز تلاش نکنید و قبل از هر اقدامی با پزشک مشورت کنید.

ـ چون در برخی از موارد ممکن است عفونت باعث بروز این درد شده باشد، استفاده از قطره‌های آنتی بیوتیک که توسط پزشک تجویز می‌شوند، می‌توانند مفید باشند.